Weblog Gerber van der Graaf

Hieronder vind je de weblog van Gerber van der Graaf, ingenieur. Hij woont al een jaar of 22 in Catalonië en houdt sinds juni 2017 een weblog bij met beschouwingen over de politieke situatie - met name de vervolging van de Catalaanse politici. Met zijn goedvinden is dit artikel geïntegreerd in deze website, maar kan uiteraard ook ‘los’ worden bekeken.

Spanje: een groeiend probleem voor Europa

5 juni 2021

(980 woorden)

Het Europese Hof corrigeert het Europese parlement
Afgelopen 9 Maart stemde het Europese parlement (EP) om de juridische onschendbaarheid van haar Catalaanse leden Puigdemont, Comín en Ponsatí op te heffen. Het Spaanse Hooggerechtshof had daarom gevraagd zodat de procedure van hun uitlevering in België, waar zij verblijven, kon worden voortgezet. Het parlement stemde daarover naar aanleiding van een zogenaamde juridische onderzoekscommissie, bestaande uit leden van dit parlement. De ongeregeldheden en de partijdigheid van de juridische commissie beschreef ik in een vorig artikel. De plenaire vergadering koos met 400 stemmen voor de opheffing van de juridische onschendbaarheid, 248 stemden tegen en 45 onthielden zich van stem. De betrokken Europarlementariërs (MEPs) kondigden toen aan dat zij de zaak bij het Europese Hof van Justitie aanhangig zouden maken omdat hun rechten werden geschonden. De juridische onschendbaarheid van een MEP kan namelijk niet worden opgeheven in geval van rechtsvervolging om politieke redenen.

Op 26 Mei werd de zaak ingediend. Binnen vierentwintig uur besloot het Gerecht van het Hof van Justitie van de Europese Unie dat uit voorzorgsmaatregel en met onmiddellijke ingang hun juridische onschendbaarheid tijdelijk weer wordt teruggegeven. De Catalaanse MEPs krijgen al hun rechten dus weer terug, waaronder het vrij kunnen reizen door geheel Europa, zodat zij niet in hun werk gehinderd worden. Een uitzondering hierop is Spanje. Daar kunnen zij niet heenreizen omdat Spanje geen gehoor geeft aan het Europese Hof van Justitie en weigert de arrestatiebevelen tegen hen in te trekken binnen de Spaanse jurisdictie. De maatregel tot herstel van juridische onschendbaarheid voor de Catalaanse MEPs acht het Hof noodzakelijk omdat het EP haar plenaire vergadering op 7 Juni weer in Straatsburg hervat. De Catalaanse MEPs zouden dan door de Spaanse politie kunnen worden gearresteerd. Spanje en Frankrijk hebben sinds 2001 namelijk een verdrag dat de Spaanse politie in geval van terrorisme op Frans grondgebied kan opereren. Het verdrag kwam tot stand als gevolg van de ETA activisten die zich in het franse deel van Baskenland verbleven.

Het is uitzonderlijk dat het Gerecht van het Hof van Justitie een beslissing uit voorzorgsmaatregel neemt die met onmiddellijke ingang van kracht is. De argumenten die de Catalaanse MEPs aanvoerden waren blijkbaar voldoende overtuigend dat het Hof de argumenten van de tegenpartij, het EP, zelfs niet heeft afgewacht. Hun advocaten, Gonzalo Boye en Josep Costa, vermoeden dat het Europese Hof begint in te zien dat het om politieke rechtsvervolging gaat. De beslissing om de juridische onschendbaarheid weer terug te geven is daarom een grote blamage voor het EP en brengt haar geloofwaardigheid als democratisch instituut in gevaar. Op deze manier is het Spaans – Catalaanse conflict een heus probleem voor de Europese Unie zelf geworden omdat zij het niet heeft willen oplossen na het gewelddadig politieoptreden tegen de bevolking op het referendum van 1 oktober 2017. Precies zoals de Catalaanse president Puigdemont op zijn eerste persconferentie in ballingschap voorspelde.

De Raad van Europa berispt Turkije en Spanje
Dezelfde week verscheen een concept rapport van de Commissie van Legale Affaires van de Europese Raad. Het rapport stelt dat Turkije en Spanje politieke dissidenten gerechtelijk vervolgen. Turkije vervolgt de leiders van de Koerdische minderheidsnatie en Spanje de Catalaanse. De commissie zegt dat de Catalaanse leiders de wet niet hebben overtreden daar het houden van een referendum sinds 2006 uit het wetboek van strafrecht is verwijdert. Zij vraagt daarom om de lawfare tegen hen te beëindigen en de gevangenen vrij te laten. De commissie vraagt daarnaast of Spanje stoppen wil met het aanvragen van uitleveringen van de politieke dissidenten die naar andere Europese landen zijn uitgeweken.

De Spaanse regering beweert in een persbericht ‘De Europese Raad steunt Spanje met betrekking tot de Catalaanse politici’ precies het tegenovergestelde. De regering bestrijdt het rapport dat er in Spanje politieke vervolging plaatsvindt als gevolg van een interpretatiefout en argumenteert dat de Catalaanse leiders vanwege hun daden gevangen zitten en niet vanwege hun idealen. De regering voelt zich gesteund in het feit dat de commissie het referendum illegaal en ongrondwettelijk noemt. Het bericht is waarschijnlijk als propaganda voor binnenlands gebruik bedoeld en toont aan dat de Spaanse regering de realiteit hardnekkig blijft ontkennen.

Het rapport van de commissie moet nog binnen de Raad van Europa in stemming worden gebracht. Met grote waarschijnlijkheid zullen we hetzelfde spektakel van manipulaties door Spaanse politici en ambtenaren zien zoals in het Europese parlement plaatsvond om de juridische onschendbaarheid van de Catalaanse MEPs er door te drukken.

Gratie
Of er ooit een algemeen pardon voor de Catalaanse gevangenen, waar het rapport van de Europese Raad om vraagt, zal komen is nog maar zeer de vraag. De Spaanse president Sánchez is daar voorstander van omdat hij de politieke steun van de Catalaanse ERC partij in het Congres nodig heeft. In een vorig schrijven sprak ik reeds over de weerstand hiertegen bij de gerechtelijke macht. Maar ook op politiek niveau is er weinig animo. Veel leden van zijn socialistische PSOE partij, waaronder voormalig president Felipe González, zijn fel gekant tegen invrijheidstelling van de Catalanen. Zij dienden een petitie in waarin zij eisen dat het voorstel van dit pardon aan alle leden van de partij moet worden voorgelegd. Een enquête geeft aan dat 74% van de PSOE leden daartegen zouden zijn. De Partido Popular (PP) heeft Sánchez beloofd hem voor de rechter te slepen indien de gratiewet wordt aangenomen. Daarnaast is de PP voorzitter Pablo Casado een handtekeningen actie in geheel Spanje tegen deze wet begonnen. Hetzelfde deed zijn voorganger Mariano Rajoy in 2008 tegen het nieuwe Catalaanse Statuut dat in 2006 in een referendum door de Catalaanse bevolking was aangenomen en door de Spaanse PSOE regering van Zapatero was goedgekeurd. Op deze manier kon Rajoy aangifte doen bij het Constitutionele Hof dat het Statuut ongrondwettelijk zou zijn. Dit resulteerde in 2010 in de vernietigende uitspraak waardoor de Catalanen geen mogelijkheid meer zagen om nog bij Spanje te kunnen horen en was het startsein van de onafhankelijkheidsbeweging. De handtekeningenactie van Casado is dus een déjà vu dat leidde tot het Spaans – Catalaanse politieke conflict en is slechts olie op het vuur daarvan.

> De stand van zaken in en rond Catalonië > Kanttekeningen door Gerber van der Graaf > Weblog Gerber van der Graaf