Weblog Gerber van der Graaf

Hieronder vind je de weblog van Gerber van der Graaf, ingenieur. Hij woont al een jaar of 22 in Catalonië en houdt sinds juni 2017 een weblog bij met beschouwingen over de politieke situatie - met name de vervolging van de Catalaanse politici. Met zijn goedvinden is dit artikel geïntegreerd in deze website, maar kan uiteraard ook ‘los’ worden bekeken.

Spanje verdacht van terroristische aanslagen

14 januari 2022

(1250 woorden)

Het trauma van de terroristische aanslagen op 17 Augustus 2017 in Barcelona en Cambrills zit er in Catalonië nog diep in. Dat bleek deze dagen weer toen ex-commissaris van de Policia Nacional José Manuel Vilarejo voor de rechtbank het Audiencia Nacional moest getuigen. Vilarejo werkte nauw samen met de Spaanse inlichtingendienst (CNI) en beschikt over vertrouwelijke informatie van veel personen met hoge posities. Deze laat hij bij tijd en wijle uitlekken of dreigt daarmee wanneer hem dit uitkomt.

In deze rechtzaak verklaarde hij dat de voormalige directeur van het CNI, Sanz Roldán, de Catalanen in de aanloop naar het referendum voor onafhankelijkheid een beetje wilde opschrikken, maar dat met de aanslag alles volledig uit de hand was gelopen. Volgens Vilarejo wilde Roldán de Catalaanse gemeenschap een beetje bang maken zodat zij bij Spanje wilden blijven. Vilarejo verklaart dat hij na de aanslag met de CNI bleef samenwerken om de schade van het mislukte plan te beperken. In het verleden had hij reeds in vage bewoordingen te kennen gegeven dat de CNI min of meer bij de aanslagen betrokken was, maar tot nogtoe nooit in zulke duidelijke bewoordingen en met naam en toenaam van de directeur van het CNI.

Het verloop van de gebeurtenissen op een rijtje
Voordat in Augustus 2017 het zomerreces van het Congres aanbreekt, verklaart de Spaanse minister van BiZa, José Manuel García-Margallo dat er rond half Augustus er ‘dingen in Catalonie zullen gaan gebeuren’. In 2016 verklaarde dezelfde minister dat: ‘Een terroristische aanval is nog te overkomen, maar het uiteenvallen van Spanje is onomkeerbaar’.

Op de avond van 16 Augustus ontploft in een chalet in Alcanar een bom die het gehele huis verwoest. De explosievendienst van de Catalaanse politie (Mossos d’Esquadra) vindt er een groot aantal flessen butaangas, aceton, waterstofperoxideen en bicarbonat. Het explosief blijkt het zeer sterke maar ook instabiele TriAcetone TriPeroxide (TATP) te zijn, welke veel door jihadisten wordt gebruikt, waaronder bij de aanslag op het vliegveld van Brussel. Men vermoedt uit welke hoek de voorbereidingen voor een terroristische aanslag vandaan komt.

Op 17 Augustus rijdt een gehuurd bestelbusje met grote snelheid en al slingerend over de passage van de Ramblas in Barcelona. Daarbij vallen 13 doden en tientallen gewonden. Men legt al snel een verband met de ontploffing in Alcanar en de Mossos houden daarom in geheel Catalonië controles. De bestuurder van het bestelbusje ontsnapt en wordt, nadat hij een auto steelt en diens eigenaar vermoordt, buiten Barcelona door de Mossos uitgeschakeld.

Nog geen uur na de aanslag in Barcelona verschijnt de krant El Periodico met een artikel dat de Amerikaanse CIA de Catalaanse politie reeds maanden tevoren had gewaarschuwd voor een aanslag. Daarbij toont de krant een brief, ‘The nota’ genaamd, om haar bewering te onderbouwen dat de aanslag te danken is aan nalatigheid van de Catalaanse politie. Later breekt de Amerikaanse consul in Barcelona zijn diplomatieke zwijgen en zegt: ‘We hadden geen enkele speciefie informate over de aanslag die op de Rambla plaats vond’. Het krantenbericht dat de Mossos in een kwaad daglicht stelde was dus vals.

De dag daarop rijdt een Audi A3 in de badplaats Cambrils in op een patrouillewagen van de Mossos die controle houden. Er vluchten 5 jongeren uit, gewapend met messen en bomriemen. Zij rennen over de boulevard en trachten daar willekeurig wandelaars te doden. Er valt 1 slachtoffer. Alle aanvallers worden door de politie uitgeschakeld.

Ondertussen begint men een idee te krijgen wie de aanslagplegers zijn. Het betreft de iman uit de plaats Ripoll, Abdelbaki Es Satty genaamd, die samen met geradicaliseerde jongeren van Marokkaanse afkomst de aanslag hebben gepleegd. De imam lijkt samen met één van de jongeren bij de ontploffing in Alcanar om het leven te zijn gekomen. Dit is echter niet geheel zeker omdat er in Marokko procedurefouten zijn gemaakt bij het DNA onderzoek van de familie van Es Satty.

Na de aanslagen wil de Spaanse regering het gevaar voor terrorisme naar niveau vijf verhogen. Dit impliceert dat het Spaanse leger in Catalonië zal patrouilleren. De Catalaanse regering van Puigdemont weigert dit. Zij vermoedt dat de Spaanse regering het aanstaande referendum, dat op 1 oktober 2017 gepland stond, op deze manier probeert tegen te houden.

El Satty blijkt informant van de CNI
De Spaanse krant El Público komt in 2019 met een artikel waarin zij schrijft dat Es Satty een informant van de CNI is geweest. Hij werd in Spanje voor drugssmokkel veroordeeld en is waarschijnlijk geradicaliseerd toen hij in de gevangenis zat. Nadat hij weer op vrije voeten kwam, werd Es Satty niet het land uitgewezen, zoals de gewoonte is met buitenlandse veroordeelden. Met grote waarschijnlijkheid kon hij in Spanje blijven omdat de CNI daar bij justitie op had aangedrongen. Deze had gedurende zijn verblijf in de gevangenis contact met hem gelegd om informatie te verkrijgen over andere criminelen die daar zaten. Es Satty stond tot kort voor de aanslag in Barcelona op de loonlijst van de Spaanse geheime dienst. Voordat hij in Ripoll ging wonen, had hij getracht om zich in België te gaan vestigen om er te werken als imam. De Belgische autoriteiten weigerden hem echter een verblijfsvergunning te verlenen vanwege zijn crimineel verleden. De Policia Nacional had de Mossos d’Esquadra niet op de hoogte gebracht toen de imam zijn intrek nam in Ripoll. Bij toeval kwam zij via persoonlijke contacten met de Belgische politie dit te weten. Tot een maand voor de aanslag kreeg Es Satty meerdere malen bezoek van de Policia Nacional. Zij moeten zijn doen en handelen dus goed gekend hebben.

Weigering parlementair onderzoek
Na de aanslag hebben de Catalaanse politieke partijen in het Spaanse Congres van Afgevaardigden bij herhaling gevraagd om een parlementair onderzoek over de aanslagen. Deze werden steeds door de Partido Popular, de PSOE en Ciutadans, welke samen een meerderheid vormen, geblokkeerd. De partij Podemos was wel voorstander van een parlementair onderzoek. Toen deze partij een coalitie met de PSOE vormde, kreeg zij geen toegang tot de geheime documenten over de aanslag. Het Catalaanse Parlement stelde weliswaar een onderzoek in, maar de voornaamste Spaanse politici en (politie)ambtenaren geweigerden om een verklaring af te leggen.

Gerechtelijk proces
In de rechtzaak tegen de drie nog levende terroristen heeft de advocaat van één van de slachtoffers getracht om Vilarejo als getuige op te roepen om alles over de aanslag te weten te komen. De rechter van het Audiencia Nacional wilde zich echter alleen beperken tot de schuldvraag van de drie nog levende terroristen en weigerde dit. Ook over de twijfels omtrent de dood van Es Satty wilde de rechter van het Audiencia Nacional niet ingaan.

Reacties verklaring Vilarejo
In de Catalaanse media zijn de verklaringen van Vilarejo voorpaginanieuws. Dezelfde avond werden in Girona en Barcelona protesten gehouden voor het gebouw van de afgezant van de Spaanse regering. In de grote Spaanse kranten, El Razon. El Mundo, El Pais, ABC, La Razon en El Periodico wordt er nauwelijks of geen aandacht aan besteed of wordt de zaak als ‘getuigenis van een misdadiger’ of een ‘samenzweringstheorie’ afgedaan. De afgevaardigde van de Spaanse regering in Catalonië, Cunillera (PSOE), zegt dat de verklaring van Vilarejo geen enkele waarde heeft.

De politieke groepen in het Europarlement, Junts, ERC en Bildu hebben gezamelijk een email naar hun collega’s gestuurd om uitleg te geven over de verklaring van Vilarejo. Junts vraagt de Europese Commissie om een onderzoek naar de terroristische aanslagen in te stellen daar de Spaanse autoriteiten dit pertinent weigeren.

Het is zeer verontrustend dat de Spaanse autoriteiten geen duidelijkheid willen geven over de terroristische aanslagen terwijl er meerdere aanwijzigingen zijn dat de Spaanse Staat medeverantwoordelijk is. De populaire zanger Lluis Llach twittert daarom ‘Zolang ze ons geen duidelijkheid willen geven, hebben we al het recht om hen te verdenken’.

> De stand van zaken in en rond Catalonië > Kanttekeningen door Gerber van der Graaf > Weblog Gerber van der Graaf